Tips en adviezen
Voeding
Tijdens de zwangerschap wil je zo gezond mogelijk leven om ervoor te zorgen dat je kind alle voedingsstoffen binnenkrijgt. Voor sommige vrouwen vergt dit best wat aanpassingen in hun voedingspatroon. In onderstaand overzicht is makkelijk opgesomd wat je wel en niet mag eten tijdens de zwangerschap. Bij vragen over bepaalde diëten of voedingsintoleranties, teveel of te weinig gewichtstoename gedurende de zwangerschap maar ook bij klachten van misselijkheid en dergelijke verwijzen wij laagdrempelig door naar diëtist/lactatiekundige.
Wat mag wel...
- Eet volgens de Schijf van Vijf, dan krijgen jij en je kindje voldoende goede voedingsstoffen binnen.
- Eet dagelijks 200 gram groenten en 200 gram fruit. Het onvoldoende eten van groenten en fruit kan op korte en lange termijn gevolgen hebben voor de gezondheid van jullie kind.
- Zorg dat je genoeg ijzer binnenkrijgt. IJzer zit vooral in rund- en lamsvlees, volkorenbrood, broccoli en sperziebonen. Neem bij elke maaltijd vitamine C-rijke producten zoals groente of fruit, want dan neemt je lichaam ijzer gemakkelijker op. Zo verklein je de kans op bloedarmoede door ijzergebrek in de zwangerschap.
- Drink voldoende om je vochtbalans op peil te houden. Minimaal 1,5 liter per dag. Maak je geen zorgen als je vocht vasthoudt, dat is heel normaal. Gemiddeld kom je daardoor zo’n 2 kilo aan. Ga in ieder geval niet minder drinken, drinken helpt juist extra vocht sneller af te voeren.
- Eet vis. Vis is heel gezond, ook voor zwangere vrouwen. De vetzuren in vis zijn belangrijk voor de ontwikkeling van de hersenen en het gezichtsvermogen bij ongeboren baby’s. Maar eet vanwege de dioxines niet meer dan 2 porties (300 gram) vette vis per week. Vette vis is onder andere: makreel, haring, zalm, paling, heilbot, bokking, sardines, forel. Tonijn is een minder vette vis, maar mag gegeten worden in de zwangerschap mits hij uit blik komt.
- Vegetarisch eten kan gewoon als je zwanger bent. Let wel op dat je genoeg B-vitamines en ijzer binnenkrijgt. Eet voldoende brood, granen, peulvruchten, zuivelproducten, eieren en kant-en-klare vleesvervangers, zoals ei, tofu, tempé of noten.
- Dagelijks extra 10 microgram vitamine D.
En liever niet...
- Eet en drink niet voor twee. De zwangerschap vraagt wel wat extra energie, maar omdat je wat minder beweegt, verbruik je ook minder.
- Doe niet aan de lijn, want dan is er een kans dat je niet genoeg voedingsstoffen binnenkrijgt. Het is heel normaal dat je aankomt. Als je het idee hebt dat je te veel aankomt, bespreek dat dan met ons.
- Broodbeleg: eet niet meer dan 1 boterham met leverproducten, zoals smeerworst of paté, op een dag om een teveel aan vitamine A te voorkomen.
- Koffie: drink maximaal 4 koppen per dag vanwege de cafeïne. In thee en cola zit ook cafeïne, maar daarvan mag je, als je geen koffie drinkt, maximaal 8 glazen;
- Rauwmelkse Kaas: eet geen zachte kaas gemaakt van rauwe melk. Op de verpakking staat dan ‘au lait cru‘ vermeld. Deze kazen kom je in Nederland bijna niet meer tegen, maar wel bij de kaasboer of op vakantie. Deze kaas kan de listeriabacterie bevatten. Besmetting met deze bacterie kan schadelijk zijn voor de gezondheid van je kind. Harde kaas gemaakt van rauwe melk (Nederlandse boerenkaas), Brie/Camembert (alleen van gepasteuriseerde melk), Feta, Roomkaas en mozzarella mogen wel.
- Vis: vis is heel gezond. Maar neem geen:
o voorverpakte kant-en-klare vis uit de koeling zoals gerookte zalm, paling, mosselen (deze producten kunnen wel gegeten worden als ze van te voren verhit worden);
o rauwe vis of schaal- en schelpdieren, zoals oesters;
o geen roofvissen; zoals zwaardvis, verse tonijn, haai en koningsmakreel.
o geen paling uit de Nederlandse rivieren;
- Vlees: eet geen rauw vlees (zoals tartaar, carpaccio, halfdoorbakken biefstuk), geen rauwe vleeswaren (zoals filet americain, ossenworst, rosbief, rauwe ham, salami, cervelaat) en geen lever;
*Bron: www.voedingscentrum.nl
Zwangerschapskwaaltjes
(Ochtend)misselijkheid
De eerste vier maanden van de zwangerschap maakt de placenta het hCGhormoon aan. Van dit hormoon kun je behoorlijk misselijk worden. Soms alleen ’s ochtends of de hele dag door. Na 16 weken zwangerschap verdwijnt dit hormoon uit je lichaam en zal de misselijkheid meestal afnemen. Niet eten maakt het meestal erger!
Tips:
- Probeer voor het opstaan wat te eten
- Nuttig kleine maaltijden en verspreidt deze over de hele dag
- Eet iets voor het slapen gaan
- Neem voldoende rust en vermijdt stress
Wanneer de misselijkheid zo erg wordt dat je niets binnen houdt, neem dan contact met ons op.
Brandend maagzuur
Door verslapping van het klepje tussen maag en slokdarm en later in de zwangerschap door verhoogde druk van je buikinhoud kun je last hebben van een brandend gevoel in je slokdarm.
Tips:
- Probeer vanillepudding / melk / brood (dit bindt het maagzuur)
- Verhoog het hoofdeinde van het bed
- Vermijd scherpe kruiden of specerijen
- Vermijd vette voedingswaren
- Vermijd koolzuurhoudende dranken / jus d’orange / koffie
Mochten de klachten niet verminderen of zou je nachtrust ernstig verstoord raken dan zijn tabletten of drankjes in de handverkoop te verkrijgen die je veilig kunt gebruiken, zoals Rennies, Gaviscon en regla pH.
Bandenpijn
Bandenpijn is een vervelende, stekende pijn aan de zijkant van je onderbuik (richting de liezen). In je zwangerschap groeit de baarmoeder. De baarmoeder wordt op zijn plaats gehouden door deze banden (spieren). Door de groei komt er veel druk en rek op de banden te staan en dit kan die pijn veroorzaken. Bandenpijn is niet schadelijk. Vaak verdwijnt de bandenpijn in de loop van je zwangerschap.
Bekkenklachten
In de zwangerschap wordt het kraakbeen soepeler, zo ook in je bekken. Dit zorgt ervoor dat het kindje het bekken kan passeren. Deze bekkenpijn veroorzaakt pijn aan de voorkant van het bekken, bij het schaambot, pijn in de heupen en/of in de onderrug. Vaak straalt de pijn uit naar de bovenbenen en kan het zelfs een tintelend en doof gevoel geven.
Tips:
- Verdeel je gewicht op beide benen (Ga niet bij te lang staan op 1 been staan)
- Probeer het traplopen even te minderen (bijzetten tree voor tree)
- Probeer je benen niet te ver uit elkaar te doen als je bijvoorbeeld uit bed stapt
- Probeer niet vanuit de rug omhoog te komen, maar draai altijd eerst op de zij
- Neem regelmatig momenten van rust
- Blijf niet te lang in 1 houding staan, zitten of liggen
Word je door de pijn belemmerd in je dagelijkse functioneren, geef het dan bij ons aan. In dat geval is fysiotherapie een goede keuze. Bijna altijd verdwijnt deze pijn langzaam na de bevalling.
Vaak plassen
Door verhoogde druk van je baarmoeder op je blaas, meer vocht in je lichaam en door verslapping van je urinebuis moet je tijdens je zwangerschap vaker naar het toilet. Dit is het gevolg van hormonale veranderingen. Toch kan het ook een sluimerend signaal zijn van een blaasontsteking, zelfs als je geen pijn voelt bij het plassen. Geef daarom altijd bij ons aan wanneer je opvalllend vaak plast.
Vermoeidheid
Vooral in de eerste 3 maanden zijn zwangeren heel erg moe. Dit komt door de hormonale veranderingen. Geef toe aan de behoefte om extra rust te nemen. Vaak werkt vermoeidheid misselijkheid in de hand. Als het lichaam eenmaal gewend is aan de hormoonwisselingen, neemt de vermoeidheid meestal af. In het tweede trimester voelen de meeste vrouwen zich veel energieker. In de laatste periode wordt de zwangerschap zwaarder en is het lichaam sneller vermoeid door de steeds groter wordende buik. Soms is een oorzaak van de vermoeidheid terug te brengen naar een ijzertekort. Daarom controleren wij in
het begin van de zwangerschap en met 30 weken standaard het ijzergehalte in je bloed.
Wil je meer lezen over andere zwangerschapsongemakken, dan verwijzen we je naar de Folder 'Zwanger'.
Roken
Vrouwen die zwanger willen worden, zwanger zijn of borstvoeding (willen) geven wordt geadviseerd te stoppen met roken. Roken in de zwangerschap brengt grote risico’s met zich mee, omdat schadelijke stoffen in de sigaretten de doorbloeding van de placenta (moederkoek) verslechteren. Stop met roken; dit geldt ook voor je partner. Samen stoppen is makkelijker om vol te houden! Helaas blijkt dit in de praktijk soms lastiger dan gedacht. Vraag daarom om hulp, wanneer je denkt ondersteuning nodig te hebben bij het stoppen met roken. De risico’s voor je ongeboren kind zijn niet mild en ook niet verzachtend uit te drukken helaas. Wij willen jullie een duidelijk beeld schetsen van deze gevaren, maar tevens een helpende hand reiken wanneer je denkt dat alleen stoppen niet zal lukken. Een rokerige omgeving beïnvloedt de zwangerschap ook nadelig. Voorkom meeroken, want elke sigaret is schadelijk voor jou en je ongeboren kind.
De belangrijkste risico’s tijdens de zwangerschap zijn:
-
Meer kans op een miskraam
-
Meer kans op een buitenbaarmoederlijke zwangerschap
-
Meer kans op een vroeggeboorte (vóór 37 weken zwangerschap)
-
Meer kans op een lager geboortegewicht (gemiddeld 200 gram lichter). Dit komt omdat de baby minder zuurstof en voedingsstoffen krijgt als gevolg van de giftige stoffen (nicotine en koolmonoxide). Door het verminderde zuurstof wordt je kind zwakker en groeit hij/zij minder goed.
-
Meer kans op loslating van de placenta. De moederkoek laat los van de baarmoederwand, waardoor een levensbedreigende situatie voor je kind ontstaat omdat de baby geen zuurstof meer krijgt. Hierdoor is de kans verhoogd op een doodgeboren kindje.
De belangrijkste risico’s na de geboorte zijn:
- Meer kans op wiegendood. Wiegendood betekent dat kinderen tot 2 jaar tijdens de slaap overlijden, ondanks dat ze gezond leken. Roken tijdens de zwangerschap vergroot de kans op wiegendood 1,4 tot 3,0 keer. Als je kind alleen na de geboorte wordt blootgesteld aan tabaksrook door een rokerige omgeving, dan is de de kans op wiegendood 2 keer zo groot.
- Meer kans op verkoudheid, luchtweginfecties en oorontsteking
Borstvoeding en Roken
Borstvoeding is de beste voeding voor een pasgeboren baby. Het heeft een beschermende werking tegen allerlei ziekten, allergieën en infecties. Als je borstvoeding wilt geven aan je kind, is het beter om niet te roken. Er wordt namelijk minder moedermelk aangemaakt, de kwaliteit van de melk is minder en smaakt tevens minder lekker. Daarnaast kan roken ervoor zorgen dat de toeschietreflex verminderd is, omdat nicotine je bloedvaten vernauwt. Toch heeft borstvoeding, óók als je rookt, vele voordelen. Borstvoeding bevat stoffen die zorgen voor een betere opbouw van het immuunsysteem van je kind, waardoor de kans op infecties en allergieën verminderd is.
Lukt het niet om te stoppen met roken probeer dan de volgende tip in acht te houden:
- Rook direct na het voeden, zodat er zoveel mogelijk tijd zit tussen het roken en de volgende borstvoeding. Wanneer je anderhalf uur voorafgaand aan een voedingsmoment niet rookt, zal het nicotinegehalte in de melk tot een minimum dalen. De hoeveelheid nicotine die je kindje binnen krijgt heb je dus letterlijk zelf in de hand.:
Kijk voor meer informatie op www.rokeninfo.nl
Alcohol
Vrouwen die zwanger willen worden, zwanger zijn of borstvoeding geven wordt afgeraden om alcohol te drinken. Vroeger werd gedacht dat 1 glaasje op z’n tijd geen kwaad zou kunnen. Op dit moment is het nog onzeker hoeveel alcohol tot een probleem kan leiden. Het meest veilige is het om helemaal geen alcohol in de zwangerschap te drinken. Soms gebeurd het dat vrouwen alcohol hebben gedronken terwijl ze nog niet wisten dat ze zwanger zijn. Dit zorgt vaak voor grote ongerustheid. Alcohol geeft een verhoogde kans op een miskraam, maar kent ook risico’s ten aanzien van de ontwikkeling van het kind. Deze ongerustheid is nooit helemaal weg te nemen. Bedenk dat je de grootste kans op een gezond kindje hebt, als je vanaf het moment dat de kinderwens bestaat helemaal geen alcohol meer drinkt.
Feiten:
-
De concentratie alcohol in het bloed van het kind, wordt even hoog als het alcoholpromillage van de moeder.
-
Alcohol is schadelijk, omdat het van invloed is op de ontwikkeling van cellen => hersenen en organen (zoals hart, armen en ogen) kunnen beschadigd raken omdat alcohol een negatieve invloed heeft.
-
Alcoholgebruik in de weken 13 tot en met 42 kan leiden tot groeiachterstand. Als een kind klein bij de geboorte is, doordat de moeder alcohol heeft gedronken tijdens de zwangerschap, zal het de groeiachterstand nooit meer inhalen en altijd kleiner dan gemiddeld blijven.
Drugs
Van veel drugs is nog niet helemaal bekend welke schade het gebruik bij bevruchting, zwangerschap en/of borstvoeding toebrengt aan het (ongeboren) kind. Om eventuele schade zoveel mogelijk uit te sluiten, wordt aangeraden helemaal geen drugs te gebruiken als je zwanger wilt worden, zwanger bent of borstvoeding geeft. Wees er wel altijd open en eerlijk over, zodat wij kunnen beoordelen of extra zorg in de zwangerschap nodig is.
Softdrugs (cannabis, marihuana/wiet, en hasj) kunnen een gezondheidsrisico zijn voor de zwangerschap en de baby, omdat de werkzame stof THC via de placenta bij de baby komt. Het is bekend dat het gebruik van softdrugs de schadelijke werking van andere genotsmiddelen, zoals alcohol, versterkt. Uit sommige onderzoeken blijkt dat baby’s van moeders die softdrugs hebben gebruikt tijdens de zwangerschap een lager geboortegewicht hebben. Na de geboorte blijkt dat sommige kinderen slechter scoren op cognitieve testen en vaker problemen hebben met concentratie.
Harddrugs zijn een groot risico voor je ongeboren kind. Cocaïne, ecstasy (XTC) en heroïne zijn gevaarlijk. Afhankelijk van het soort drug kan je kind een aangeboren afwijking of ontwikkelingsstoornis krijgen. Bij bepaalde drugs raakt het kindje al in de baarmoeder verslaafd en zal het na de geboorte ontwenningsverschijnselen krijgen waarvoor extra controle noodzakelijk is. Over paddo’s en smartdrugs is nog onvoldoende bekend. Zwangeren die regelmatig harddrugs gebruiken, wordt niet aangeraden zomaar te stoppen met de drugs. De baby kan dan ontwenningsverschijnselen in de baarmoeder krijgen en dit kan gevaarlijk zijn. Daarom wordt stoppen of afbouwen altijd onder begeleiding van een specialist gedaan. Wij zullen bij het gebruik van drugs altijd de gynaecoloog consulteren, om een goede begeleiding van de zwangerschap te garanderen.